khanuengha: กล้วยไม้พันธุ์รองเท้านารี (Paphiopedilum spp.)

กล้วยไม้พันธุ์รองเท้านารี (Paphiopedilum spp.)

เป็นกล้วยไม้สกุลหนึ่งที่มีการพัฒนาของกลีบปากได้อย่างน่าทึ่งมากที่สุดคือมีลักษณะเป็นกระเปาะคล้ายกระเป๋าหรือรองเท้าบูทของผู้หญิงชาวยุโรปโบราณ อันเป็นที่มาของชื่อเรียกว่า “lady slipper” หรือ “slipper orchid” กลีบปากที่เป็นกระเป๋านี้ยังได้ซ่อนกลเม็ดอันแยบยล สุดที่นักวิชาการจะหาเหตุผลมาอธิบายได้หมดสิ้นบ้างก็ว่าลักษณะกลีบดอกกระเป๋าเป็นกลไกที่บังคับให้แมลงเดินไปยังทางออกที่จัดไว้เฉพาะ เป็นผลให้เกิดการนำพาเกสรเพศผู้ไปผสมกับเกสรเพศเมีย บางคนอธิบายถึงการสะสม ของระดับน้ำในกระเป๋าเวลาฝนตก ระดับน้ำที่สูงขึ้นเป็นกลไกที่ทำให้เกิดการผสมเกสรได้ เหตุผลเหล่านี้ยังคงสอดคล้องกับกล้วยไม้รองเท้านารีบางชนิดเป็นกรณีไปเท่านั้น ยังคงมีความลับซ่อนอยู่อีกมากมายภายใต้ดอกกล้วยไม้แสนสวยเหล่านี้

ประเทศไทยเป็นบ้านหลังใหญ่ของกล้วยไม้รองเท้านารีหลากหลายชนิด ชนิดที่พบในประเทศไทยคิดเป็นสัดส่วนถึง 1 ต่อ 4 ของกล้วยไม้รองเท้านารีสกุล Paphiopedilum ทั้งหมดบนโลก(ทั่วโลกมีประมาณ 70 ชนิด) ซึ่งในจำนวนนี้มีชื่อเรียกภาษาไทยแตกต่างหลากหลายตามแหล่งที่พบบางชื่อก็พบว่ามีชื่อวิทยาศาสตร์อันเดียวกัน ซึ่งพอจะสรุปได้ว่ามีประมาณ 24 ชื่อเรียกภาษาไทย 17 ชื่อวิทยาศาสตร์ โดยแบ่งกว้างๆได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้

กลุ่มที่มีกลีบดอกแผ่กว้าง ดอกมีลักษณะกลมหรือเกือบกลม สีพื้นดอกมักเป็นสีขาวขาวครีม เหลืองอ่อน หรือเหลือง พบจุดประเล็กๆสีเข้มกระจายบนพื้นดอก ใบสั้นและแผ่กว้างมีลายตารางหรือคล้ายหินอ่อน

1.รองเท้านารีเหลืองปราจีน (Paphiopedilum concolor)

2.รองเท้านารีเหลืองอุดร (Paph. concolor)

3.รองเท้านารีเหลืองกาญจน์ (Paph. concolor Var stratianum)

4.รองเท้านารีเหลืองตรัง (Paph. godefroyae)

5.รองเท้านารีเหลืองพังงา (Paph. leucochilum)

6.รองเท้านารีขาวชุมพร (Paph. godefroyae)

7.รองเท้านารีขาวสตูล (Paph. niveum)

8.รองเท้านารีช่องอ่างทอง (Paph. x Angthong)

9.รองเท้านารีฝาหอย (Paph. bellatulum)

กลุ่มที่มีกลีบดอกแคบเรียวยาว บางชนิดพบจุดไฝสีดำ หรือกลีบดอกบิดเป็นเกลียวมีความหลากหลายของสีสันรูปทรงของดอกมาก ใบยาวและแคบ บางชนิดพบลายตารางหรือคล้ายหินอ่อน

(ชนิดที่ 10-14) บางชนิดใบเขียวไม่มีลาย

10.รองเท้านารีคางกบคอแดง (Paph. appletonianum)

11.รองเท้านารีคางกบ (Paph. collosum)

12.รองเท้านารีม่วงสงขลา (Paph. babartum)

13.รองเท้านารีเกาะช้าง (Paph. simensis)

14.รองเท้านารีปีกแมลงปอ (Paph. sukhakulii)

15.รองเท้านารีหนวดฤาษี (Paph. parishii)

16.รองเท้านารีเชียงดาว (Paph. parishii)

17.รองเท้านารีอินซิกเน่ (Paph. insigne)

18.รองเท้านารีอินทนนท์ (Paph. villosum)

19.รองเท้านารีอินทนนท์ใบแคบ (Paph. gatrixianum)

20.รองเท้านารีดอยตุง (Paph. chaleswherthii)